Czym jest pełnomocnictwo i dlaczego warto je ustanowić?
Pełnomocnictwo to jednostronne upoważnienie udzielone osobie fizycznej lub prawnej do działania w imieniu posiadacza rachunku bankowego. Instytucja ta przyspiesza obsługę konta, umożliwia dokonywanie przelewów, wpłat oraz wypłat środków bez fizycznej obecności mocodawcy. Może zostać udzielone członkom rodziny, ale również dowolnej osobie pełnoletniej z pełną zdolnością do czynności prawnych, co wynika z art. 98 i następnych Kodeksu cywilnego („KC”).
Rozwiązanie to pozwala zapewnić ciągłość operacji finansowych podczas choroby, wyjazdu czy gdy podeszły wiek właściciela konta uniemożliwia mu samodzielne korzystanie ze zgromadzonych funduszy. Umowa rachunku lub związane z nią regulaminy mogą określać zakres czynności, do dokonywania których możliwe jest ustanowienie pełnomocnika.
Rodzaje pełnomocnictw a zakres uprawnień pełnomocnika
Wybór odpowiedniego rodzaju pełnomocnictwa do rachunku to decyzja, która określa, jakie działania w imieniu jego właściciela będzie mógł podejmować pełnomocnik. Polskie prawo wyróżnia trzy podstawowe formy: pełnomocnictwo ogólne, rodzajowe i szczególne, a każda z nich wiąże się z innym zakresem uprawnień i poziomem kontroli nad kontem:
- pełnomocnictwo ogólne obejmuje czynności zwykłego zarządu,
- pełnomocnictwo rodzajowe pozwala na dokonywanie wybranych kategorii czynności, określonych w treści pełnomocnictwa, takich jak wpłaty i wypłaty gotówki czy przelewy;
- pełnomocnictwo szczególne dotyczy konkretnej, ściśle określonej operacji, np. wypłaty dywidendy lub zlecenia przelewu zagranicznego.
Każda instytucja finansowa precyzuje własny katalog ograniczeń.
Zakres czynności zwykłego zarządu a praktyki bankowe
Po udzieleniu pełnomocnictwa czynności zwykłego zarządu obejmują dyspozycje mieszczące się w normalnym, codziennym rytmie korzystania z rachunku. Należą do nich na przykład sprawdzanie salda, pobieranie wyciągów, realizacja przelewów do ustalonego limitu czy pobieranie środków w bankomacie. Potrzeba dokonania czynności spoza tego zakresu skutkuje koniecznością udzielenia pełnomocnictwa rodzajowego bądź szczególnego, zwłaszcza gdy transakcja pociąga za sobą znaczną zmianę w majątku mocodawcy. W praktyce bankowości internetowej, część instytucji pozwala nadać pełnomocnikowi wybrane uprawnienia, jak chociażby: dostęp wglądowy, prawo do blokad stałych zleceń lub prawo do zamawiania kart debetowych.
Jak ustanowić pełnomocnika? Kanały, dokumenty, opłaty
Najpopularniejszą ścieżką udzielenia pełnomocnictwa do rachunku jest wizyta obu stron w placówce, gdzie posiadacz rachunku wskazuje osobę pełnomocnika, określa zakres umocowania i podpisuje dokument pełnomocnictwa, a pracownik weryfikuje tożsamość obu osób i rejestruje ich podpisy na jednolitym wzorze. Coraz więcej instytucji finansowych dopuszcza ustanowienie pełnomocnika online – wymagana jest autoryzacja biometryczna lub potwierdzenie przelewem z zaufanej instytucji finansowej. Należy przy tym pamiętać, że zgodnie z regulaminem w Kasie Stefczyka udzielenie pełnomocnictwa w placówce Kasy następuje w formie pisemnej pod rygorem nieważności.
W drodze wyjątku, dopuszczalne jest również udzielenie pełnomocnictwa w formie pisemnej z podpisem poświadczonym przez notariusza lub w formie aktu notarialnego. Wówczas, pełnomocnictwo musi zawierać precyzyjnie wyrażone umocowanie do działania w Kasie Stefczyka wraz z określeniem zakresu czynności, do których upoważniony jest pełnomocnik. Pełnomocnictwo ustanowione w tej formie każdorazowo podlega każdorazowej weryfikacji.
Gdy mocodawca przebywa za granicą, pełnomocnictwo musi zostać udzielone w co najmniej formie pisemnej z podpisem poświadczonym przez notariusza państwa, w którym przebywa mocodawca. Posłużenie się tak ustanowionym pełnomocnictwem wymaga poddania go procedurze legalizacji albo opatrzenia dokumentu przez właściwy organ tego państwa klauzulą apostille (w przypadku Państw-stron Konwencja z dnia 5 października 1961 r. o zniesieniu wymogu legalizacji zagranicznych dokumentów urzędowych).
Zamiast tego, mocodawca przebywający poza granicami Polski może udzielić pełnomocnictwa w formie pisemnej, z podpisem poświadczonym przez polską placówkę dyplomatyczną lub konsularną.
Dokonanie czynności notarialnej związane jest z obowiązkiem uiszczenia opłaty (tzw. taksy notarialnej). W Polsce maksymalną wysokość opłaty określa Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Ustanowienie pełnomocnictwa w instytucji finansowej również może wiązać się z obowiązkiem uiszczenia stosownej opłaty, co wynika z zawartej umowy rachunku lub obowiązujących w instytucji regulaminów. Wysokość opłaty jest najczęściej określona w wydanej do danego rodzaju rachunku tabeli prowizji i opłat.
Wymagane dane i weryfikacja tożsamości
Formularz obejmuje:
- imię i nazwisko;
- PESEL lub paszport;
- serię i numer dokumentu tożsamości;
- adres zamieszkania;
- obywatelstwo;
- zakres uprawnień pełnomocnika.
- W celach związanych z realizacją obowiązków wynikających z przepisów ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (instytucje finansowe mają prawo do kopiowania dokumentów tożsamości i dokonywania aktualizacji danych co 12 miesięcy.
Pełnomocnictwo do konta osoby niesamodzielnej
Zarządzanie kontem osoby starszej lub niesamodzielnej wymaga szczególnej rozwagi i odpowiednich narzędzi prawnych, aby zapewnić bezpieczeństwo i ciągłość finansową. Ustanowienie pełnomocnika do konta jest w takiej sytuacji kluczowe, ponieważ osoba upoważniona może dokonywać czynności niezbędnych do codziennego funkcjonowania, jak opłacanie rachunków czy wypłata gotówki na pokrycie bieżących potrzeb osoby starszej. Dostęp do konta, często przez bankowość internetową, pozwala pełnomocnikowi na sprawne działanie, jednak posiadacz konta musi zadbać o bezpieczeństwo swoich środków.
Niezbędne jest precyzyjne określenie zakresu uprawnień pełnomocnika oraz wprowadzenie mechanizmów kontrolnych, takich jak limity transakcji, chroniących przed nadużyciami. Warto pamiętać, że pełnomocnictwo do konta automatycznie wygasa w chwili śmierci właściciela konta, dlatego w celu zabezpieczenia sytuacji finansowych osób bliskich możliwe jest także złożenie odrębnej dyspozycji wkładem na wypadek śmierci.
Odwołanie pełnomocnictwa i przyczyny jego wygaśnięcia
Z art. 101 § 1 KC wynika, że pełnomocnictwo można odwołać w każdej chwili, bez podawania przyczyny, chyba że mocodawca zrzekł się tego prawa ze względów uzasadnionych treścią stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa. W praktyce instytucja finansowa wymaga pisemnego oświadczenia posiadacza rachunku. Jeżeli do pełnomocnika wydano kartę debetową, zostaje ona zamknięta automatycznie po przyjęciu oświadczenia, a wszelkie zlecenia stałe powiązane z kartą wygasają.
Jak wspomniano wcześniej, umocowanie gaśnie również z chwilą śmierci którejkolwiek ze stron, wypowiedzenia pełnomocnictwa przez samego pełnomocnika, upływu terminu wskazanego w dokumencie lub wykonania czynności, dla której pełnomocnictwo udzielono. Instytucja finansowa, po otrzymaniu aktu zgonu, niezwłocznie blokuje dostęp pełnomocnika do konta i oczekuje na zgłoszenie się spadkobierców i przedstawienie tytułu do spadku, w postaci: postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia albo europejskiego poświadczenia spadkowego.
Najczęstsze błędy i nieporozumienia przy udzielaniu pełnomocnictwa
Częstym problemem jest przyznanie pełnomocnikowi zbyt szerokich kompetencji bez ustanowienia limitów kwotowych, co naraża mocodawcę na niekontrolowane wypłaty. Równie często ignoruje się konieczność aktualizacji adresu pełnomocnika, co uniemożliwia bankowi lub instytucji finansowej dostarczenie korespondencji dotyczącej rachunku. Oprócz tego zdarza się również mylenie współwłasności rachunku z pełnomocnictwem.
Współwłaściciel konta ma pełne prawo do środków na rachunku, podczas gdy pełnomocnik wykonuje jedynie powierzone czynności i nie nabywa własności funduszy. Zamiana tych funkcji prowadzi do spornych sytuacji przy windykacji należności lub podziale majątku po zgonie właściciela konta.
|
