Data publikacji: 02-09-2025 | Treść jest aktualna na dzień: 02-07-2025

Zaliczka a zadatek przy zakupie nieruchomości – kluczowe różnice i konsekwencje prawne

Zaliczka i zadatek to kluczowe pojęcia przy transakcjach związanych między innymi z zakupem nieruchomości, regulowane art. 394 Kodeksu cywilnego. Pierwsza zawsze podlega zwrotowi, drugi może przepaść lub podlegać podwójnemu zwrotowi. Wybór między nimi decyduje o ryzyku finansowym stron. Poznaj mechanizmy prawne, które zabezpieczą twoją inwestycję.  
Klucze znajdujące się na klawiaturze laptopa, na kluczach zawieszka obrazująca dom. Blog

Zaliczka a zadatek przy zakupie nieruchomości – kluczowe różnice i konsekwencje prawne

Zaliczka i zadatek to kluczowe pojęcia przy transakcjach związanych między innymi z zakupem nieruchomości, regulowane art. 394 Kodeksu cywilnego. Pierwsza zawsze podlega zwrotowi, drugi może przepaść lub podlegać podwójnemu zwrotowi. Wybór między nimi decyduje o ryzyku finansowym stron. Poznaj mechanizmy prawne, które zabezpieczą twoją inwestycję.

Para młodych, uśmiechnięta, wprowadzająca się do swojego nowego mieszkania. Dziewczyna trzymająca klucze. Blog

 

Zaliczka a zadatek – czym różnią się od siebie?

Nasze rozważania musimy zacząć od nakreślenia różnicy między zaliczką a zadatkiem:

  • zaliczka stanowi kwotę wpłacaną na poczet przyszłej transakcji bez szczególnych konsekwencji prawnych. Jest to forma przedpłaty, która w przypadku niedojścia umowy do skutku, niezależnie od przyczyny, zawsze podlega zwrotowi. Kodeks cywilny nie reguluje szczegółowo instytucji zaliczki, co oznacza większą swobodę w ustalaniu warunków przez strony umowy. Różnica między zaliczką a zadatkiem jest fundamentalna dla zabezpieczenia transakcji;
  • zadatek dany przy zawarciu umowy ma charakter zabezpieczenia określony w art. 394 Kodeksu cywilnego. W razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego odstąpić od umowy i otrzymany zadatek zachować. Jeśli stroną odstępującą jest ta, która sama wpłaciła zadatek, może żądać zwrotu stanowiącego dwukrotność zadatku. Instytucja ta dyscyplinuje obie strony do realizacji warunków umowy.
 
Icon
Icon
 

Zaliczka czy zadatek – co jest korzystniejsze dla kupującego nieruchomość?

Znając najważniejsze różnice pomiędzy zadatkiem i zaliczką, można bardziej precyzyjnie określić, co jest korzystniejsze dla kupującego nieruchomość. Przypominamy, że jeśli kupujący nie wywiąże się z umowy bez uzasadnionej przyczyny, zadatek przepada na rzecz sprzedającego. Wysokość tego zabezpieczenia najczęściej waha się pomiędzy 10 000 złotych a 10 procent ceny nieruchomości. Większy zadatek w wysokości bliskiej maksymalnej granicy daje sprzedającemu większą pewność realizacji transakcji.

Natomiast zaliczka podlega zwrotowi przy odstąpieniu od umowy zgodnie z prawem lub zapisami umowy. Gdy transakcja nie zostanie zrealizowana, pieniądze są bez dodatkowych konsekwencji finansowych. Niewykonanie umowy przez drugą stronę lub rozwiązanie umowy z przyczyn niezależnych od klienta gwarantuje odzyskanie środków. To bardzo ważne przy kredycie hipotecznym – jeśli zainteresowany nieruchomością nie ma jeszcze informacji, czy go otrzyma, możliwość zwrotu zaliczki pozwala ze spokojem oczekiwać na decyzję banku. Klient ma bowiem pewność, że wpłacona kwota nie przepadnie.

Zadatek jako zabezpieczenie interesów sprzedającego

Różnice między zadatkiem a zaliczką można rozpatrywać też z punktu widzenia osoby sprzedającej nieruchomość. Dla niej zadatek ma formę zabezpieczenia transakcji – wpłacona kwota stanowi gwarancję poważnych zamiarów kupującego i ogranicza możliwość bezkarnego wycofania. System ten mobilizuje kupującego do wywiązania się z ustaleń zawartych w umowie przedwstępnej.

Zaliczka stanowi formę bardziej niesformalizowaną, która nie jest wprost uregulowana w przepisach. Nie daje gwarancji doprowadzenia do finalizacji transakcji, ponieważ każda ze stron może wycofać się bez żadnych konsekwencji finansowych. Można powiedzieć, że zaliczka jest pewną formą rezerwacji towaru czy usługi. Sprzedający otrzymuje jedynie sygnał o zainteresowaniu kupnem, ale bez realnego zabezpieczenia.

Jak przed stratami chronieni są kupujący?

Jeśli transakcja nie dojdzie do skutku z winy osoby, która sprzedaje nieruchomość, wówczas kupujący może otrzymać zwrot zadatku w podwójnej wysokości. Mechanizm ten równoważy interesy obu stron i zapobiega jednostronnym korzyściom. Zwrot zaliczki obejmuje jedynie wpłaconą kwotę bez dodatkowych odszkodowań. W przypadku niewykonania usługi klient może żądać zwrotu środków, ale nie otrzymuje kompensaty za poniesione niedogodności.

Kiedy nie można żądać dwukrotności wpłaconej kwoty zadatku?

Obowiązek zwrotu zadatku w podwójnej wysokości nie powstaje, jeśli umowa zostanie rozwiązana za zgodą obu stron lub gdy niewykonanie zobowiązania wynika z okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności. Dotyczy to również sytuacji, gdy obie strony ponoszą współwinę za niedotrzymanie warunków umowy – wówczas zadatek podlega zwrotowi w standardowej wysokości, a roszczenie o dwukrotność wygasa.

 
 

Przykładem jest siła wyższa (np. klęska żywiołowa uniemożliwiająca realizację transakcji), gdzie strona nie może być pociągnięta do odpowiedzialności za niewykonanie umowy.

 
 

Zaliczka a zadatek – co wybrać, kupując nieruchomość?

Wybór między zaliczką a zadatkiem zależy od poziomu ryzyka i potrzeb zabezpieczenia transakcji. W praktyce zadatek dominuje w transakcjach nieruchomościowych ze względu na motywacyjny charakter – dyscyplinuje obie strony do dotrzymania zobowiązań. Zaliczka sprawdza się natomiast w sytuacjach wymagających elastyczności, np. gdy czas na finalizację kredytu jest długi, a strony chcą uniknąć ryzyka utraty środków. Decyzja powinna uwzględniać zarówno stopień zaufania między stronami, jak i przewidywane scenariusze rozwoju transakcji.

 


Kategorie:

Icon
Icon
Icon
Icon
Icon
Icon